Այդքան չարաճճի մկնիկ ոչ ոք չէր տեսել։ Դասերից փաղչում էր․ ողջ օրը թափառում մութ նկուղներում, խցկվում ջարդոտված սեղանների ու աթոռների արանքները, քրքրում զանազան հնոտիք։ Իսկ երբ մյուս մկները փորձում էին նրան խելքի բերել, կանգնում էր որևէ բարձր տեղ և հպարտորեն ասում․
— Ես բանաստեղծ եմ, ես պետք է շրջեմ, աշխարհ տեսնեմ․․․
— Ախր բանաստեղծ դառնալու համար պետք է ավելի լավ սովորել և ոչ թե թափառել, — խրատում էին մյուս մկները, իսկ նա հակաճառում էր․
— Բանաստեղծություն գրել չեն սովորում, դրա համար բնատուր տաղանդ է պետք, այնպես որ ՝ ես այլևս սովորելու կարիք չունեմ։
Բայց մի օր էլ մկները նրան բռնեցին, ու բաց չթողեցին
— Ես բանաստե՜ղծ եմ, ես բանաստե՜ղծ եմ․ դե որ այդպես է, կարդա քո բանաստեղծություններից մեկը, տեսնենք ի՞նչ ես գրում, — չորս կողմից վրա տվին նրան։
Մկնիկը կարկամեց, կարմրեց, սկսեց պոչի հետ խաղալ և կմկմաց․
Սով էր, սով էր մկստան
Կատվի ձեռից լկստան․․․
Նա ընդամենը երկու տող էր արտասանել, երբ մկները աղմկեցին․
— Խաբեբա՛, ստախոս՛, գրագո՛ղ, այդ դու՛ չես գրել, դու՛ չես գրել․․․
— Ինչպե՞ս թե՝ ես չեմ գրել․ —զայրացած ոտքը գետնին խփեց մկնկը, — Էլ ո՞վ կարող է կատվին այդպես լավ բնութագրել՝ «լկստան», հը՞, ասացեք, ո՞վ ․․․
— Աթաբեկ Խնկոյա՜նը, Աթաբեկ Խնկոյա՜նը,
— Ո՞վ, ո՞վ, — հարցրեց մկնիկը
— Խնկո- Ապե՛րը, — ծվծվացին չորս կողմից։
— Խնդրում եմ ինձ հետ գրականությունից չվիճել, — ձայնը բարձրացրեց մկնիկը։
— Բայց դու ինչպե՞ս կարող ես կատուների մասին գրել, որբ ոչ մի կատու չես տեսել, —բեղի տակից ժպտալով հարցրեց մի մեծահասակ մուկ։
— Բանաստեղծների համար կարևորը ոչ թե տեսնելն է,այլ զգալը, —առարկություն չնդունող տոնով ասաց մկնիկը, — իսկ կատուներին ես հինգ մատիս պես եմ ճանաչում։ Դուք կարծում եք այս մութ նկուղից այն կողմ աշխարհ չկա՞։ Իսկ ես շրջել եմ հարևան բոլոր շենքերի ներքնահարկերը, և իմ ահից շրջակայքում ոչ մի կատու չի մնացել։ Կատուները նույնիսկ իմ մասին մի ասացվածք են հորինել՝ «Մկան խաղը՝ կատվի մահը»։
Բոլոր մկները նրա մեծամտության վրա այնքա՜ն ծիծաղեցին, այնքա՜ն ծիծաղեցին, որ քիչ էր մնում նրանց փորիկները պայթեին։
Ահա այպես մկնիկը խայտառակվեց։ Քաշվեց նկուղի մի անկյուն «Աճպարարության գաղտնիքները» վերնագրով մի գիրք ձեռքն ընկավ և սկսեց կրծել։ Նա որոշեց նշանավոր աճպարար դառնալ և բոլորին զարմացնել։ Հնոտիքի միջից մի լայնեզր գլխարկ գտավ, սկսեց փորձեր անել և հայտարարեց, որ շուտով ելույթներ է ունենալու, նույնիսկ մյուս նկուղները հյուրախաղերի է գնալու։
—Աճպարար դառնալու համար պետք է շատ սովորել, — կրկին խորհուրդ տվեցին մյուս մկները, —իսկ դու ընդամենը մեկ-երկու էջ ես կրծոտել։
Բայց այս անգամ էլ մկնիկը նրանց չլսեց։
Վերջապես եկավ ելույթի օրը։Բոլորը տոնական հագնված, զուգված-զարդարված եկել էին նորահայտ աճպարարին տեսնելու։Մկնիկը վրան սև իկնոց էր գցել, իսկ վզին թիթեռնիկի նման մի գեղեցիկ փողկապ կապել։Առաջին աճպարարությունը ճարպկորեն կատարեց։ Սև լայնեզր գլխարկի վրա փռեց իր թիկնոցը և կիսաձայն շշնջաց․
— Պարա՜ն-մարա՜ն, պարա՜ն-մարա՜ն, պարա՜ն-մարա՜ն․․․
Ապա ձեռքի վարժ շարժումով ետ տարավ թիկնոցը և լայնեզր գլխարկի միջից դուրս քաշեց մի երկար պարան։ Նա քաշում էր ու քաշում, իսկ պարանը կարծես ծայր չուներ։ Բոլորը հիացած էին, ծափահարում էին, տեղերից բղավում․
—Ապրի՛ մկնիկը, ապրի՛ մկնիկը, կեցցե՛ս մկնիկ։
Առաջին հաջողությունից ոգևորված, մկնիկը կրկին թիկնոցը գցեց գլխարկի վրա և նորից ինչ-որ անհասկանալի բաներ շշնջաց․
— Թա՜շկի-նա՜շկի, թա՜շկի-նա՜շկի, թա՜շկի-նա՜շկի․․․
Ապա գլխարկի միջից դուրս քաշեց բազմագույն, տարբեր ձևերի ու չափերի մետաքսյա թաշկինակներ, որոնք աշնանային տերևների նման օդում երազկոտ ճոճվելով իջնում էին հանդիսատեսի վրա։ Բոլորը ցնցված էին, հիացմունքից քարացել էին, հետո սկսեցին ուժգին ծափահարել, գրկեցին մկնիկին ու վեր-վեր ռցրին։
Իսկ մկնիկը այս հաջողույունից շլացած, ցանկացավ նրանց ավելի շատ զար,ացնել։ Բայց, ցավոք, նա ընդամենը այդ երկու աճպարարությունն էր սովորել։ Նա կրկին իր թիկնոցը գցեց լայնեզր գլխարկի վրա։ Շատ էր հուզվել, ճակատը ծածկվել էր քրտինքի մանր կաթիլներով, ձեռքերը դողում էին, և չիմանալով ինչ անել․ պտտվում էր գլխարկի շուրջը և անիմաստ ու անկապ շշնջում․
—Տյաու՜-մյաու՜, տյաու՜-մյաու՜, տյաու՜-մյաու՜․․․
Հետո դողդողացող ձեռքերով ետ տարավ թիկնոցը, և լայնեզր գլխարկի միջից դուրս ցատկեց ․․․ մի թավամազ, ամեհի կատու։
—Մյաու՜, —մռնչաց կատուն և առյուծի նման նետվեց մկների վրա։
Ի՜նչ իրարանցում սկսվեց, ի՜նչ իրարանցում։ Բոլորն այս ու այն կողմ ճողոպրեցին, էլ ծակուծուկ չթողեցին, թաքնվեցին՝ ով որտեղ կարող էր։ Իսկ կատուն այդքան շատ մկներ տեսնելուվ շփոթվեց։ Մեկ սրա ետևից էր ընկնում, մեկ նրա։ Այդպես էլ ոչ մեկին չկարողացավ բռնել։ Իզուր չեն փորձված կատուներն ասում․ «երկու մկան ետևից ընկնողը, մեկին էլ չի բռնի»։
Այսպես կատուն վազեց, վազվզեց,ապա հուսահատված ու ձեռնունայն հեռացավ։
Երբ մկների շունչը տեղն եկավ, հավաքվեցին մեր մկնիկի շուրջը։ Նա ուշագնաց ընկել էր լայնեզր գլխարկի մոտ։ Շատ չարչարվեցին, մինչև ուշքի բերեցին։ Երբ նա աչքերը բացեց , մրմնջաց․
—Տյաու՜-մյաու՜, տյաու՜-մյաու՜․․․
—Ի՞նչ, — սարսափեցին բոլորը։
Մկնիկը իսկույն տեղից վեր թռավ, ձեռքերն առաջ պարզեց ու ճչաց․
—Այլևս ոչ մի տյաու՜-մյաու՜ չի լինի, խոստանու՜մ եմ, խո՛ս-տա՛-նու՛մ։
Էլիզաբեթ Ադիկյան 